Wat zullen de mensen na ons zeggen over de huidige tijd? Over het leven in 2021? De meeste mensen hebben het goed in materieel opzicht, misschien wel beter dan ooit. Toch is dat niet het belangrijkste weten we allemaal. Voor de mens draait het uiteindelijk om de beleving van welzijn en geluk. Gedachten spelen daarin een belangrijke rol.
Zorgen en informatie
Deze kunnen zorgelijk zijn over heden en verleden door corona, over mensen die we aan deze ziekte hebben verloren, over familie of vrienden met long covid en over maatregelen die psychische en financiële pijn veroorzaken. Gedachten over de toekomst zijn vaak nog zorgelijker. Het spreekwoord luidt dan ook: ‘De mens lijdt het meest door het lijden dat hij vreest.’ Met verwachte klimaat- en natuurrampen en misschien wel het einde van onze soort op de lange termijn valt er veel te vrezen. Ook op de korte termijn zijn er zorgen over hoe het verder leven met corona de samenleving in twee kampen splijt.
Dat is waar ik me het meeste zorgen over maak in ons land. Over onze ‘samen’leving. Informatie speelt hierin de hoofdrol. Wij ervaren gevoelens van boosheid, angst of wantrouwen op basis van informatie of het ontbreken daarvan. Wij maken beslissingen met behulp van informatie. Zoals op welke partij te stemmen bij verkiezingen of besluiten over wel of niet vaccineren. Betrouwbare informatie maakt dat we elkaar vertrouwen en goed kunnen samenwerken om alle uitdagingen (= positieve formulering van zorgen) te kunnen trotseren. Samen zijn we immers sterk.
Betrouwbaarheid van informatie
Betrouwbaarheid van informatie is dus een belangrijke voorwaarde voor duurzaam menselijk welzijn. Daarom is het opgenomen in de menselijkheidsindex. In 2018 heb ik de menselijkheidsindex ontwikkeld. Dit zijn de 10 voorwaarden voor menselijk welzijn. Holistisch gegroepeerd en makkelijk te onthouden. Er zijn 5 niveaus met ieder 2 voorwaarden. Vlak voor het ter perse gaan van mijn boek ‘Voor onze dochters’ heb ik besloten om mijn suggesties voor een menselijke wereld, inclusief de menselijkheidsindex, niet als bijlagen toe te voegen bij het boek.
Ik wil mijn lezers graag inspireren tot het zelf nadenken over de menselijke toekomst. Binnenkort zal ik overigens de menselijkheidsindex en de overige suggesties voor de overgang naar een menselijke wereld toegankelijk maken voor geïnteresseerden. Op een andere wijze, maar daarover op later moment meer.
Het vijfde niveau bevat de 9de en 10de voorwaarde voor menselijk welzijn en gaat over communicatie. Het is de smeerolie tussen alle voorgaande niveaus. Voorwaarde nummer 9 voor duurzaam welzijn is een betrouwbare communicatie tussen alle niveaus. En respectvol en liefdevol communiceren is nummer 10. Want het leven is liefde.
Techniek van informatie delen beïnvloedt onze ontwikkeling en samenleving
Als je onze menselijke culturele geschiedenis volgt dan zie je hoe de techniek van informatie delen onze ontwikkeling heeft beïnvloed. Zoals de uitvindingen van het schrift en de boekdrukkunst en later de massale reproductiemogelijkheden zoals het verschijnen van kranten en pamfletten. De uitvinding van de boekdrukkunst heeft bijvoorbeeld de verspreiding van kennis vergemakkelijkt en daarmee een versnelling van de wetenschap, want er kon vanaf dat moment laagdrempeliger worden voortgebouwd op wat al was ontdekt en opgeschreven. Het verschijnen van kranten en pamfletten maakte het mogelijk dat de menselijke uitbuiting van de slavernij van de zuidelijke staten bekend werd in de noordelijke staten van de Verenigde Staten met een burgeroorlog tot gevolg en de afschaffing van de slavernij.
De beeldende verslagen via de radio en filmuitzendingen over de misdaden tenen de menselijkheid in de tweede wereldoorlog leidde tot een wereldbewustzijn over mensenrechten en in 1948 tot aanname van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens door de Verenigde Naties.
Problemen door nieuwe techniek van informatie delen
Sinds enkele jaren zijn we in een nieuwe fase gekomen van informatie delen door de techniek van het internet en social media. Met deze techniek kan 1) iedereen informatie (nieuws) maken en verspreiden en 2) met de toepassing van algoritmes in (social) media platforms komen mensen in een eigen informatiebubbel.
Het voordeel van zelf nieuws maken en kunnen delen is meer transparantie in onze samenleving en meer aandacht voor voorheen onzichtbare onderdrukking. Het nadeel is dat het de hoor en wederhoor, de ethiek en de dubbelchecks van de journalistiek mist. Dus ontvangers van dit nieuws krijgen minder betrouwbaar nieuws. En de bubbel zorgt ervoor dat degenen in de bubbel geen genuanceerd beeld van het nieuws krijgen. Het is eendimensionaal en mist het perspectief van andere partijen.
De bubbels met onvolledige en onjuiste informatie zonder nuance leiden tot polarisatie waarbij de ‘ander’ of de ‘andere groep’ als onmenselijk wordt afgeschilderd. Dit is een gevaarlijke tendens, want als we de ander niet meer als medemens zien, ontstaat extremisme en een zogenaamde rechtvaardiging van misdaden tegen ‘andere’ mensen zoals het toepassen van bedreigingen, geweld en terreur. Waar zelfs de laatste tijd journalisten, zij die op zoek zijn naar de waarheid en betrouwbaar verslag willen doen van schadeveroorzakende gedragingen (van bijvoorbeeld de extremist), het slachtoffer van worden. Dit toont de ernst van de huidige (des)informatie-situatie die tot polarisatie, extremisme en onderling wantrouwen leidt.
Oplossing nodig voor een zorgeloze toekomst
Wat is de oplossing? Factcheckers in de media helpen, maar ik vrees dat mensen in een andere bubbel deze factchecks niet lezen. Is het een idee om, naast het doorbreken van bubbels door het veranderen van de algoritmes, het delen van nieuws of informatie te reguleren nu er zoveel fake nieuws en desinformatie bestaat? Gecertificeerd nieuws? Als beroepsbescherming van de journalisten zodat berichtgever neutraal wordt beschreven? Zonder belangen, alleen de feiten. Juist, volledig en genuanceerd volgens de ethische journalistieke principes. Betrouwbare en te vertrouwen informatie voor iedereen.
Zou dit mogelijk zijn? Zodat we weer een echte ‘samen’leving kunnen worden met gedeelde betrouwbare informatie en gedeelde menselijke waarden. Zorgeloos, want de grote uitdagingen van onze tijd pakken we samen aan. Met een perspectief van duurzaam welzijn en geluk. In vertrouwen en verbondenheid. Om te kunnen en te mogen leven in liefde.